خسارت لارو پروانه خوشه خوار گندم

پروانه خوشه خوار گندم Hadena basilinea

پروانه خوشه خوار گندم که لارو آن از دانه های خوشه غلات و بالاخص گندم تغذیه می نماید، اولین بار در دنیا در سال 1855 میلادی در وین توسط کولار مشاهده و جمع آوری شده است. در ایران این آفت ابتدا در سال 1340 توسط فرحبخش و یا اقلیدی از منطقه اردبیل گزارش شده است. در اواخر مرداد ماه 1360 این آفت به شدت از روی گندمهای برداشته شده قریه بن واقع در 30 کیلومتری شهرکرد و از داخل کامیونها هنگام تخلیه به وسیله روحانی جمع آوری و توسط نگارنده تشخیص داده شده. این پروانه اصولا به گندم و گاهی اوقات نیز به چاودار، یولاف و ذرت حمله می نماید.

طول پروانه 34-40 میلیمتر و رنگ آن معمولا زرد خاکستری می باشد. بالهای روئی برخلاف سینه دارای شیارهای عرضی عمیقی بطور لکه لکه بوده و یک لکه لوبیایی شکل نیز که نصف آن سفید خاکستری و بقیه قهوه ای تند مایل به سیاه است روی آن دیده می شود. بالهای زیری قهوه ای خاکستری رنگ بوده و رگبالهای نقطه چین که کناره های آن کمی سیاه رنگ است در آنها دیده می شود. تخمها توسط پروانه های ماده پس از جفتگیری روی خوشه گندم گذارده می شود. طول لاروها پس از آنکه یک هفته تغذیه کردند از سه الی چهار میلیمتر تجاوز نمی کند و طول لاروهای کامل 35-40 میلیمتر است. رنگ لارو کامل زرد بلوطی روشن و شفاف و کاملا به رنگ گندمی می باشد و سر آن به رنگ قهوه ای خرمائی و کمی تیره رنگ و سوخته به نظر می رسد. پشت سینه نقطه چین های سیاه رنگ دیده می شود. بدن لاروها زرد قهوه ای روشن و در وسط پشت بدن لارو خط سفید ران مستقیمی در طول بدن تا انتهای عرض سینه ادامه دارد و در اطراف آن دو نوار پهن کمی تیره رنگ وجود دارد که بطور وضوح و روشن مرئی است. شکم خیلی روشن  و حدود مجاری تنفس تیره رنگ است. سر گرد و برجسته و قطعه پیشانی فشرده کوتاه و مثلثی شکل کشیده می باشد. پالپ ها طویل و راست و طول آن سه الی چهار برابر قاعده آن ها است. هر یک از پاها از نیم دایره ای که از 12 قلاب تشکیل شده محاصره شده است. 

خسارت لارو پروانه خوشه خوار گندم

لارو این افت روزها در زیر خاک و در پای بوته های گندم می باشد و عصرها و صبح زود در ساعات خنک روی خوشه مستقر می گردد. در موقع انتقال به خوشه های دیگر لارو خود را بیرون انداخته و به وسیله تاری که می تند آویزان و با سرعت زیادی شروع به تاب خوردن می کند و اغلب بدینوسیله از خوشه ای به خوشه ی دیگر انتقال می یابد.
لاروهای این آفت از تمام قسمتهای دانه گندم به غیر از پوست تغذیه میکنند. خسارت در مزارع آبی کمتر از مزارع دیم می باشد.
فعالیت تغذیه ای این آفت از اوایل خرداد تا آخر شهریورماه می باشد.لاروها پس از تغذیه کامل در ماه های مرداد و شهریور زمین را سوراخ کرده و در 5-6 سانتیمتری عمق خاک رفته و مدت زمستان را درآنجابسر میبرند. بقیه زندگی این آفت از این پس معلوم نیست.

بعضی متخصصین عقیده دارند این لارو در فصل پائیز به گندمهای جوان حمله ور شده و تا بهار ادامه پیدا می کند و برخی دیگر معتقدند که لاروها در اوایل مهر یا اواخر شهریور ماه در زیر خاک تبدیل به شفیره می شوند و در اوایل اردیبهشت پروانه آن ظاهر می گردد.  

 ✅ کنترل:

????اجرای شخم پاییزه در کاهش جمعیت فرم زمستانگذران این افت بسیار موثر است.
????در موقع برداشت کاهش ریزش بذرها در نداشتن منبع تغذیه ای این آفت موثر است.
????سمپاشی سن می تواند این آفت را کنترل کند:

سموم کاربردی برای کنترل سن گندم:
فنیتروتیون ۱لیتر در هکتار
دلتامترین ۳۰۰-۵۰۰ سی سی در‌ هکتار
کاراته زئون ۷۵-۱۰۰ سی سی در هکتار